Wat is een nefroloog?
Een nefroloog is een type arts dat zich richt op de diagnose en behandeling van nieraandoeningen. Nefrologen krijgen ook training om de impact van nierstoornissen op de rest van het lichaam te helpen beheersen.
Een arts kan iemand doorverwijzen naar een nefroloog als hij denkt dat de persoon tekenen van nierproblemen vertoont, zoals nierziekte, infecties of gezwellen.
In dit artikel bespreken we wat nefrologen doen, de soorten aandoeningen die ze behandelen, de procedures die ze uitvoeren en wanneer iemand er misschien een moet bezoeken.
Wat is een nefroloog?
Een nefroloog is een nierspecialist. Ze kunnen diagnostische tests uitvoeren en aandoeningen behandelen die verband houden met de nieren.
Nefrologie is een subspecialiteit van interne geneeskunde. Om een nefroloog te worden, moet een persoon:
- een bachelordiploma en een medische opleiding afronden
- een residentie van 3 jaar voltooien in de basisopleiding interne geneeskunde
- een fellowship van 2 of 3 jaar voltooien gericht op nefrologie
- slagen voor een boardcertificeringsexamen (optioneel)
Nefrologen werken vaak in individuele of groepspraktijken en zorgen voor mensen die zijn doorverwezen door huisartsen of specialisten. Veel nefrologen overleggen ook over gevallen in ziekenhuizen en houden toezicht op dialyse-eenheden, meestal in een kliniek of een ziekenhuis.
Sommige nefrologen richten zich ook op klinisch onderzoek, terwijl anderen werken als hoogleraar en supervisors.
Welke medische aandoeningen behandelen ze?
Nefrologen behandelen aandoeningen waarbij de nieren betrokken zijn of die gevolgen hebben voor de nieren, zowel direct als indirect.
Enkele veel voorkomende aandoeningen die een nefroloog behandelt of helpt behandelen, zijn onder meer:
- gevorderde of chronische nierziekte
- glomerulaire aandoeningen, zoals glomerulonefritis en nefrotisch syndroom
- tubulo-interstitiële nierziekten
- buisvormige defecten
- niervasculaire aandoeningen, zoals nierarteriestenose
- nierinfecties
- nierneoplasmata of abnormale gezwellen
- structurele of functionele afwijkingen van het nier-, blaas- of urineverzamelsysteem, zoals nefrolithiase
- hoge bloeddruk
- vasculitis
- auto-immuunziekten waarbij de nieren betrokken zijn
- verstoringen of verstoringen van de elektrolyt-, vloeistof- en zuur-base-balans
- sommige stofwisselingsstoornissen, zoals diabetes
Welke procedures voeren ze uit?
Hun opleiding in interne geneeskunde en nefrologie stelt nefrologen in staat een zeer lange lijst van tests, procedures en behandelingen uit te voeren.
De meest voorkomende tests die ze gebruiken om nieraandoeningen te diagnosticeren of te controleren, zijn bloed- en urinetests.
De nieren filteren overtollig vocht en afvalstoffen uit het bloed, waardoor urine ontstaat. Dit betekent dat bloed- en urinetests vaak kunnen uitwijzen of de nieren al dan niet goed werken.
Urinetests kunnen ook controleren op abnormale niveaus van eiwitten die verband houden met nierbeschadiging in de urine.
In de volgende secties worden deze soorten tests in meer detail besproken.
Bloedtesten
Veel voorkomende bloedtesten zijn onder meer:
Serum creatinine
Het lichaam maakt creatinine aan als bijproduct van dagelijkse spierschade.
Het hebben van hoge creatininespiegels in het bloed of verhoogde serumcreatinine is echter meestal een teken van progressieve nierziekte.
Het serumcreatininegehalte is afhankelijk van factoren zoals leeftijd, lichaamsgrootte en ras. Een waarde van meer dan 1,2 voor vrouwen of meer dan 1,4 voor mannen kan wijzen op nierproblemen.
Glomerulaire filtratiesnelheid
De glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) test hoe goed de nieren overtollig vocht en afvalstoffen uit het bloed kunnen filteren. Nefrologen kunnen deze waarde bepalen door het serumcreatininegehalte te berekenen en daarbij rekening te houden met leeftijd, geslacht en ras.
De waarde neemt doorgaans af met de leeftijd, maar belangrijke GFR-waarden zijn onder meer:
- 90 of hoger (normaal)
- 60 of lager (nierfunctiestoornis)
- 15 jaar of jonger (hoog risico op dialyse of transplantatie wegens nierfalen)
Bloed Urea stikstof
Ureumstikstof is een afvalproduct van het lichaam dat eiwitten in voedingsmiddelen en dranken afbreekt. Doorgaans nemen de bloedureumstikstof (BUN) -spiegels toe met een afnemende nierfunctie.
Normaal gesproken variëren de BUN-niveaus van 7 tot 20.
Urinetesten
Veel voorkomende urinetests zijn onder meer:
Urineonderzoek
Om een urineanalyse of urineonderzoek uit te voeren, zal een nefroloog gewoonlijk een urinemonster onder een microscoop bekijken om te controleren op afwijkingen.
Urineonderzoek kan ook een peilstoktest omvatten, waarbij een nefroloog een kleine, chemisch behandelde strip in een urinemonster dompelt. De strip zal van kleur veranderen als hij reageert met abnormale eiwitniveaus, bloed, bacteriën, suiker of etter.
Dit helpt bij het opsporen van veel nier- en urinewegaandoeningen.
24-uurs urinetest
Bij een urinetest van 24 uur verzamelt een persoon zijn urine gedurende 24 uur om te laten zien hoeveel urine de nieren kunnen produceren en hoeveel eiwitten en elektrolyten de nieren elke dag in de urine lekken.
Creatinineklaring
Een creatineklaring test vergelijkt de hoeveelheid creatinine in een urinemonster van 24 uur met die in bloedmonsters om te bepalen hoeveel afval de nieren elke minuut filteren.
Microalbuminurie
Een microalbuminurie-test is een gevoelig type dipsticktest die kleine hoeveelheden eiwitalbumine in de urine kan oppikken.
Mensen met een risico op nieraandoeningen, inclusief mensen met hoge bloeddruk of stofwisselingsaandoeningen zoals diabetes, kunnen deze test ondergaan als hun standaard dipsticktest negatief is voor een te hoog eiwitgehalte in het bloed (proteïnurie).
Medische procedures
Nefrologen gebruiken verschillende soorten procedures om nieraandoeningen te diagnosticeren, controleren en behandelen. Deze procedures omvatten:
Echografie
Echografie maakt gebruik van geluidsgolven om een beeld van de nieren te maken. Deze test kan veranderingen in de grootte of positie van de nieren detecteren, evenals eventuele obstructies.
Obstructies kunnen de vorm aannemen van tumoren, andere abnormale gezwellen zoals cysten of nierstenen.
CT-scan
Een CT-scan maakt gebruik van röntgenfoto's om een beeld van de nieren te maken, soms met behulp van een intraveneuze contrastkleurstof. Deze test kan obstructies of afwijkingen in de structuur detecteren.
Contrastkleurstoffen kunnen echter problematisch zijn voor mensen met nieraandoeningen.
Biopsie
Een biopsie omvat het inbrengen van een dunne naald met een snijrand om kleine plakjes nierweefsel te nemen, zodat een zorgverlener ze kan onderzoeken.
Een nefroloog kan om een paar specifieke redenen een biopsie uitvoeren, meestal om:
- beoordelen nierbeschadiging
- identificeer een ziekteproces en leer hoe dit op de behandeling kan reageren
- helpen bij het begrijpen van transplantatiecomplicaties
Hemodialyse
Bij hemodialyse wordt bloed door een kunstmatige niermachine, een hemodialyzer genaamd, geleid om afval, extra vocht en extra chemicaliën te verwijderen voordat het naar het lichaam wordt teruggevoerd. Het bloed keert terug naar het lichaam via een poort of katheter in de arm, het been of soms de nek.
Hemodialyse behandelt typisch nierfalen in het eindstadium, dat optreedt wanneer de nieren ongeveer 85-90% van hun normale functie hebben verloren en een GFR-waarde hebben van minder dan 15.
Mensen hebben vaak drie keer per week sessies van 4 uur nodig. Meestal houdt een nefroloog toezicht op deze sessies.
Niertransplantatie
Bij een transplantatie wordt een deel of de hele beschadigde nier verwijderd en vervangen door een bijpassend donororgaan.
Chirurgen voeren transplantatieprocedures uit, maar nefrologen werken vaak samen met een groter zorgteam om mensen door het proces te begeleiden.
Wanneer moet je een nefroloog zien?
Een familie- of spoedarts kan iedereen met tekenen of symptomen van chronische, matige of ernstige nierstoornissen doorverwijzen naar een nefroloog. Ze zullen baby's met een nierfunctiestoornis meestal onmiddellijk doorverwijzen naar een nefroloog.
Enkele veel voorkomende tekenen en symptomen van ernstige nierproblemen zijn:
- zwelling, vaak in de benen, enkels of voeten
- hoofdpijn
- jeuk
- misselijkheid
- verminderde smaak en eetlust
- onbedoeld gewichtsverlies
- verminderde urineproductie die niet gerelateerd is aan uitdroging
- onverklaarbare verwarring, geheugenproblemen of moeite met focussen
- pijn, vocht in de gewrichten of stijfheid
- spierkrampen, gevoelloosheid of zwakte
- uitputting overdag maar slaapproblemen 's nachts
- bloed in de urine (hematurie)
- onverklaarbare bloeddrukproblemen
Een arts kan ook iemand doorverwijzen naar een nefroloog als deze een medische aandoening heeft die het risico op nieraandoeningen verhoogt. Veel voorkomende medische risicofactoren voor nieraandoeningen zijn onder meer:
- stofwisselingsaandoeningen zoals diabetes
- hoge bloeddruk
- hart conditie
Nefrologen versus urologen
Een uroloog is een soort arts die gespecialiseerd is in aandoeningen van de urinewegen en mannelijke voortplantingsorganen. De urinewegen omvatten zowel de nieren als de urineleiders, blaas en urethra.
Velen beschouwen urologie als een chirurgisch specialisme en de meeste urologen richten zich op een of meer belangrijke subspecialiteiten, zoals:
- urologische oncologie (kanker van de urinewegen)
- pediatrische urologie (urinewegaandoeningen bij kinderen)
- niertransplantaties
- urinewegstenen
- vrouwelijke urologie
- mannelijke onvruchtbaarheid
- erectiestoornissen
- neurologie (controle van het zenuwstelsel of urinewegen en geslachtsorganen)
Urologen en nefrologen werken soms samen, gezien de overlapping van hun gespecialiseerde organen en lichaamssystemen, en urologen zijn vaak nauw betrokken bij niertransplantatieoperaties.
Nefrologen en urologen werken ook vaak samen in gevallen waarbij sprake is van factoren zoals terugkerende nier- of urinewegstenen of infecties.
Overzicht
Nefrologen zijn artsen die zich richten op aandoeningen waarbij de nieren betrokken zijn of deze aantasten.
Ze helpen meestal bij het diagnosticeren, controleren en behandelen van matige tot ernstige nieraandoeningen of helpen mensen die het risico lopen nieraandoeningen te ontwikkelen om hun risico te beheersen.
Een kinderarts, huisarts of arts op de eerste hulp zal mensen waarvan zij denken dat ze nierproblemen hebben, meestal doorverwijzen naar een nefroloog.
Hoe lang iemand onder de hoede van een nefroloog blijft, hangt van verschillende factoren af - vooral de ernst van de nierfunctiestoornis of -beschadiging.
Mensen met ernstige of chronische nieraandoeningen hebben bijvoorbeeld langdurige zorg nodig, terwijl mensen met matige aandoeningen mogelijk slechts tijdelijk zorg nodig hebben.
