Kunnen we uitstelgedrag aan onze genen wijten?
Mensen gaan er vaak van uit dat uitstelgedrag een keuze is en dat de persoonlijkheidskenmerk - waardoor mensen noodzakelijke taken uitstellen - een teken van luiheid is. Nieuw onderzoek suggereert echter dat genen een rol kunnen spelen.
Eerder onderzoek heeft zowel biologische als psychologische factoren in verband gebracht met uitstelgedrag. De resultaten van een studie uit 2018 toonden aan dat mensen met de neiging tot uitstelgedrag een grotere amygdala hadden - het deel van de hersenen dat emoties verwerkt.
Hetzelfde onderzoeksteam heeft nu onderzocht of er een verband bestaat tussen de eigenschap en genetica.
Na onderzoek van identieke en twee-eiige tweelingen, de auteurs van een eerdere studie, die in Psychologische wetenschap, concludeerde dat 46% van de neiging tot uitstel mogelijk te maken heeft met genen. Onderzoekers kennen echter nog steeds niet het specifieke genetische verschil dat tot deze eigenschap zou kunnen leiden.
Dr. Erhan Genç, van de Ruhr-Universität Bochum in Duitsland, gelooft dat hij nu misschien het antwoord heeft. Maar er is een addertje onder het gras: het heeft alleen betrekking op vrouwen.
Vergroten van het TH gen
Samen met collega's van zijn universiteit en onderzoekers van de Technische Universiteit van Dresden voerde Dr. Genç een genetische analyse uit van 278 gezonde mannen en vrouwen.
De resultaten van het nieuwe onderzoek verschijnen in het Sociale cognitieve en affectieve neurowetenschappenlogboek.
De onderzoekers letten vooral op één gen dat het enzym tyrosinehydroxylase (TH) maakt. Dit gen helpt bij het reguleren van de productie van dopamine - een chemische boodschapper die een rol speelt bij hersenprocessen zoals aandacht, geheugen en motivatie.
De uitdrukking van de TH gen verschilt van persoon tot persoon, wat leidt tot verschillende niveaus van dopamine en andere neurotransmitters in individuele hersenen. Eerdere studies hebben al een verband gelegd tussen verhoogde dopaminegehaltes en impulsief gedrag.
"De neurotransmitter dopamine is in het verleden herhaaldelijk in verband gebracht met verhoogde cognitieve flexibiliteit", merkt Dr. Genç op. "Dit is niet fundamenteel slecht, maar gaat vaak gepaard met een grotere afleidbaarheid."
Het vermogen van de chemische stof om cognitieve controle te beïnvloeden, kan daarom van invloed zijn op het feit of een persoon een taak uitstelt of deze efficiënt uitvoert.
Een vrouwelijk effect
Naast het ondergaan van een genetische analyse, beantwoordde elke deelnemer aan de studie van Dr. Genç een vragenlijst om te bepalen in hoeverre hij controle had over zijn acties.
Terwijl de onderzoekers moeite hadden om een verband te vinden tussen mannelijke deelnemers, was het verhaal voor vrouwen anders.
Vrouwen die een variant van de TH gen meldde dat ze minder controle hadden over hun acties en waren eerder geneigd tot uitstellers. Ze hadden ook genetisch meer kans op hogere dopaminegehaltes.
Het team kon echter geen verband vinden tussen hun eerdere amygdala-bevindingen en verschillen in de TH gen.
Dit gebrek aan verbinding suggereert dat meer dan één factor verantwoordelijk kan zijn voor uitstelgedrag en dat deze factoren onafhankelijk van elkaar kunnen werken.
Is oestrogeen de sleutel?
Dat kan nog niet gezegd worden TH genvariaties veroorzaken uitstelgedrag bij vrouwen, maar het team is van plan het verband verder te onderzoeken. De onderzoekers willen ook kijken naar het effect dat een ander TH gen-gerelateerde neurotransmitter, norepinephrine, heeft een actiecontrole.
"De relatie [tussen de TH gen en uitstelgedrag bij vrouwen] wordt nog niet volledig begrepen, maar het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen lijkt een rol te spelen ”, zegt dr. Genç.
"Vrouwen kunnen daarom vatbaarder zijn voor genetische verschillen in dopamine-niveaus als gevolg van oestrogeen, wat op zijn beurt wordt weerspiegeld in gedrag."
Dr. Erhan Genç
Wetenschappers ontdekten de link van het hormoon met de productie van dopamine in 2000 toen a Journal of Neuroscience studie wees uit dat oestrogeendeprivatie leidde tot de dood van dopaminecellen in de hersenen.
Bepalen hoeveel van een effect oestrogeen kan hebben op de TH gen en daarom op uitstel zou de volgende stap kunnen zijn.
"Dit zou een nadere beschouwing van de menstruatiecyclus en de bijbehorende fluctuaties in de oestrogeenspiegels van de deelnemers vereisen", zegt co-auteur Caroline Schlüter.
Uiteindelijk kan uitstelgedrag nog wat langer een mysterie blijven. Maar voor vrouwen zou er nu een genetisch 'excuus' kunnen zijn.
