Behandeling en thuismanagement voor bloedstolsels
Bloedstolling is een essentieel proces dat overmatig bloeden na een verwonding aan een bloedvat voorkomt. Er kan zich echter soms een bloedstolsel vormen in een bloedvat dat geen schade heeft opgelopen.
Sommige stolsels lossen mogelijk ook niet volledig op als een blessure eenmaal is genezen. Deze stolsels kunnen door de bloedsomloop reizen en uiteindelijk de bloedtoevoer naar een vitaal orgaan beperken. Deze soorten bloedstolsels zijn zeer ernstig en vereisen dringende behandeling.
In dit artikel schetsen we de verschillende behandelingen voor bloedstolsels en geven we tips voor het voorkomen en langdurig behandelen van bloedstollingsstoornissen.
Behandeling
De behandelingsopties voor bloedstolsels zijn afhankelijk van de algehele gezondheid van een persoon en de locatie van het bloedstolsel.
Anticoagulantia
Een arts kan anticoagulantia voorschrijven om bloedstolsels te behandelen.
In de meeste gevallen zal een arts anticoagulantia voorschrijven, die mensen vaak bloedverdunners noemen. Deze medicijnen verminderen het vermogen van het lichaam om nieuwe stolsels te vormen, terwijl ze ook voorkomen dat bestaande stolsels groter worden.
Artsen geven gewoonlijk anticoagulantia af tijdens de eerste 5–10 dagen na de diagnose van een bloedstolsel.
Sommige mensen kunnen weken, maanden of zelfs jaren anticoagulantia blijven gebruiken om te voorkomen dat stolsels terugkeren.
De meest voorkomende anticoagulantia zijn:
Niet-gefractioneerde heparine
Niet-gefractioneerde heparine (UFH) werkt met antitrombine - een eiwit in het lichaam - om de vorming van nieuwe bloedstolsels te voorkomen.
Een arts zal UFH intraveneus of via een injectie net onder de huid toedienen om het medicijn snel te laten werken.
De bloedspiegels van UFH kunnen gedurende de dag met tussenpozen veranderen. Om deze reden zal een persoon die UFH ontvangt, dagelijks meerdere bloedonderzoeken nodig hebben.
Heparine met laag molecuulgewicht
Heparine met laag molecuulgewicht (LMWH) is afkomstig van UFH. De effecten van LMWH op het lichaam duren langer dan die van UFH en zijn beter voorspelbaar.
Mensen die LMWH gebruiken, kunnen het zelf thuis injecteren en hebben geen routinematige bloedcontrole nodig.
Warfarine
Warfarine werkt door de productie van vitamine K te verstoren. De lever gebruikt vitamine K om eiwitten te maken die nodig zijn voor de bloedstolling.
Een arts kan warfarine-pillen voorschrijven aan mensen die overschakelen van een heparinebehandeling.
Gedurende de eerste week van de behandeling zal een persoon verschillende bloedonderzoeken nodig hebben, zodat artsen de juiste dosering kunnen bepalen. Zodra een persoon een vastgestelde dosering heeft, zal routinematige bloedcontrole nodig zijn om het risico van ongecontroleerde bloeding te voorkomen.
Directe orale anticoagulantia
Directe orale anticoagulantia (DOAC's) zijn een nieuwere klasse van anticoagulantia. Deze medicijnen richten zich rechtstreeks op de specifieke eiwitten die verantwoordelijk zijn voor de bloedstolling.
DOAC's werken snel en hun effecten op het lichaam zijn van korte duur. Het overslaan van een dosis kan het risico op bloedstolsels vergroten.
Wanneer een persoon ze correct inneemt, brengen DOAC's minder risico's met zich mee dan warfarine. Ze veroorzaken minder snel bloedingen en hebben minder kans op interactie met voedsel, supplementen en andere medicijnen.
Ze zijn echter meestal duurder. Het is ook van vitaal belang dat mensen hun normale doses niet overslaan.
Sommige DOAC-medicijnen zijn onder meer:
- apixaban (Eliquis)
- betrixaban (BevyxXa)
- dabigatran (Pradaxa)
- edoxaban (Savaysa)
- rivaroxaban (Xarelto)
Steunkousen
Mensen die een bloedstolsel krijgen in een van de diepe aderen in de armen en benen, diepe veneuze trombose (DVT) genaamd, kunnen posttrombotisch syndroom (PTS) krijgen. Bij mensen met PTS worden de beschadigde bloedvaten gezwollen en pijnlijk.
Steunkousen zijn elastische kousen die over de voet passen en doorlopen tot aan de kuit of lies. Deze kousen zitten strak bij de voet maar worden later op het been losser.
Dit ontwerp helpt de bloedstroom uit de onderbenen en terug naar het hart, waardoor de symptomen van PTS worden verlicht.
Compressiekousen zijn op recept of zonder recept verkrijgbaar bij de meeste grote drogisterijen. Een apotheker zal het been moeten meten om ervoor te zorgen dat de kousen correct passen.
Trombolytica
Trombolytica zijn geneesmiddelen die bloedstolsels oplossen. Een arts kan intraveneus een trombolyticum toedienen, of ze kunnen een katheter in de ader gebruiken, waardoor ze het medicijn rechtstreeks op de plaats van het stolsel kunnen afleveren.
Trombolytica kunnen het risico op bloedingen echter vergroten. Artsen raden ze meestal alleen aan voor mensen met zeer grote stolsels of stolsels die niet verdwijnen met een anticoagulantia.
Deze medicijnen kunnen ook een optie zijn voor mensen met aanhoudende en slopende PTS.
Chirurgische trombectomie
In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om een bloedstolsel uit een ader of slagader te verwijderen. Deze procedure wordt een trombectomie genoemd.
Een trombectomie kan nodig zijn voor bloedstolsels die erg groot zijn of ernstige schade aan nabijgelegen weefsels veroorzaken.
Mensen moeten met hun chirurg praten over wat ze tijdens de procedure kunnen verwachten.
In de meeste gevallen zal de chirurg een snee maken in het gebied boven het bloedstolsel. Na het verwijderen van het stolsel kan de chirurg een buisje of "stent" in het bloedvat steken om het open te houden. Ze zullen dan het bloedvat afsluiten om de bloedstroom te herstellen.
Vena cava filters
De vena cava is een grote ader in de buik die bloed van het onderlichaam terug naar het hart en de longen transporteert.
Een DVT in de benen kan soms via de vena cava naar de longen reizen. Wanneer het stolsel naar de longen beweegt en de bloedstroom blokkeert, wordt dit een longembolie (PE) genoemd. Een chirurg kan een filter in de vena cava plaatsen om te voorkomen dat stolsels door de ader gaan.
De chirurg brengt het filter in door een kleine incisie te maken in een ader in de nek of lies. Een reeks röntgenfoto's helpt de chirurg om het filter correct in de vena cava te plaatsen.
Artsen gebruiken deze procedure meestal alleen voor mensen met een hoog risico op het ontwikkelen van een longembolie en voor mensen die geen anticoagulantia kunnen gebruiken.
Huisbeheer
Een arts zal een behandelplan op maat opstellen om mensen te helpen hun toestand onder controle te houden en verdere bloedstolsels te voorkomen.
Thuismanagement hangt af van het type en de ernst van het bloedstolsel, evenals van de medicijnen die iemand ervoor gebruikt.
Het plan kan inhouden dat de arts een persoon doorverwijst naar een team van specialisten, waaronder waarschijnlijk een cardioloog, hematoloog en neuroloog.
Steunkousen kunnen gunstig zijn voor mensen die herstellen van DVT. Deze kousen helpen voorkomen dat bloed zich ophoopt en stolt in het onderbeen.
Regelmatig wandelen en het aangedane been boven de heup houden, kan ook helpen door de bloedtoevoer naar het hart te vergroten.
Mensen die medicijnen gebruiken, moeten regelmatig bloedcontroles plannen om ervoor te zorgen dat hun bloed niet te dun of dik wordt.
Preventie
Volgens de American Society of Hematology zijn bloedstolsels een van de meest te voorkomen soorten bloedaandoeningen.
Sommige personen hebben mogelijk een verhoogd genetisch risico op het ontwikkelen van bloedstolsels. Mensen moeten hun arts vertellen of ze een familiegeschiedenis van bloedstollingsstoornissen hebben.
De arts kan regelmatige controles aanbevelen om aandoeningen in een vroeg stadium op te sporen.
De volgende leefstijlfactoren kunnen ook het risico van een persoon op het ontwikkelen van bloedstolsels verlagen:
- loszittende kleding dragen, vooral op het onderlichaam
- compressiekousen dragen
- stoppen met roken, indien van toepassing
- veel vloeistoffen drinken
- minder zout eten
- regelmatig sporten
- een gezond gewicht behouden
- vaak van houding veranderen, vooral tijdens lange reizen
- niet langer dan een uur achter elkaar staan of zitten
- vermijd het kruisen van de benen
- activiteiten vermijden die tegen de benen kunnen stoten en stoten
- de benen tijdens het liggen boven het niveau van het hart heffen
Tekenen en symptomen
De onderstaande tabel toont de symptomen die kunnen optreden bij bloedstolsels in verschillende delen van het lichaam:
- pijn in de arm of been
- plotselinge warmte, zwelling of gevoeligheid in de arm of het been
- rode of blauwe verkleuring van de huid
- plotselinge kortademigheid
- hoesten waarbij slijm of bloed vrijkomt
- plotselinge, scherpe pijn op de borst die steeds erger wordt
- snelle of onregelmatige hartslag
- koorts
- overmatig zweten
- licht gevoel in het hoofd of duizeligheid
- gevoelloosheid of zwakte van het gezicht, armen of benen
- moeite met spreken of begrijpen van anderen
- verlies van gezichtsvermogen in een of beide ogen
- moeilijk lopen
- verlies van evenwicht of coördinatie
- plotselinge en ernstige hoofdpijn
- verwarring
- duizeligheid
- pijn of zwaar gevoel in de borst of bovenlichaam
- kortademigheid
- zweten
- misselijkheid
- duizeligheid
- ernstige buikpijn
- braken
- diarree
- pijn en gevoeligheid in de bovenbuik, rug en zijkanten
- bloed in de urine
- verminderde urineproductie
- koorts
- misselijkheid
- braken
Complicaties
Een DVT is een bloedstolsel dat zich vormt in de diepe aderen in de armen en benen.
Soms kan een DVT losraken en door de bloedsomloop naar de longen of hersenen reizen. Het kan dan ernstige complicaties veroorzaken, waaronder:
Longembolie
Een PE is een bloedstolsel dat wordt ingebed in het longweefsel.
Een PE blokkeert een deel van de bloedtoevoer naar de longen, waardoor het hart harder pompt om te proberen aan de zuurstofbehoefte van het lichaam te voldoen.
De extra belasting van de bloedsomloop kan leiden tot hartfalen.
Cerebrale embolie en beroerte
Soms kan een bloedstolsel binnendringen en een vat blokkeren dat bloed aan de hersenen levert. Dit type bloedstolsel wordt een cerebrale embolie (CE) genoemd.
Zonder voldoende bloedtoevoer raken de hersencellen in het getroffen gebied zuurstofgebrek en sterven ze af. Deze aandoening wordt een ischemische beroerte genoemd.
Beroertes zijn ernstig en mogelijk levensbedreigend. Mensen die binnen de eerste 3 uur na een beroerte worden behandeld, hebben minder kans op blijvende invaliditeit.
Renale veneuze trombose
Een renale veneuze trombose (RVT) is een bloedstolsel in de nierader, dat bloed wegtrekt uit de nier. De meeste gevallen van RVT verbeteren in de loop van de tijd en veroorzaken geen blijvende nierbeschadiging.
RVT kan echter soms leiden tot acuut nierfalen. Acuut nierfalen is wanneer een verminderde nierfunctie leidt tot een opeenhoping van giftige afvalproducten in het bloed.
Wanneer moet je naar een dokter
Mensen die de symptomen van een DVT ervaren, moeten een dringende afspraak maken met een arts, vooral als ze een familiegeschiedenis van bloedstollingsstoornissen hebben. Vroegtijdige behandeling van een DVT kan verdere complicaties voorkomen.
Een bloedstolsel elders in het lichaam is een medisch noodgeval. Een persoon moet onmiddellijk 911 of het lokale alarmnummer bellen als hij symptomen ervaart van een beroerte, longembolie, renale veneuze trombose of een andere hartgerelateerde aandoening.
Outlook
Bloedstolsels zijn in sommige gevallen ernstig en mogelijk levensbedreigend. Er zijn veel verschillende behandelingsopties voor bloedstolsels, afhankelijk van hun locatie en ernst.
Een vroege diagnose en behandeling kunnen verdere complicaties helpen voorkomen en de vooruitzichten van een persoon verbeteren.
